جراحی رباط صلیبی برای افرادی که دچار آسیب‌های شدید به رباط صلیبی زانو شده‌اند، یک گزینه درمانی ضروری است. این جراحی به ترمیم رباط آسیب دیده کمک کرده و عملکرد زانو را به حالت طبیعی باز می‌گرداند. با استفاده از روش‌های پیشرفته، بیماران می‌توانند به سرعت به فعالیت‌های ورزشی و روزمره خود بازگردند و از مشکلات ناشی از آسیب دیدن رباط صلیبی جلوگیری کنند. برای آشنایی بیشتر با جراحی رباط صلیبی تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
رباط صلیبی زانو کدام قسمت زانو است؟
رباط‌های صلیبی زانو، که به طور مشترک به عنوان رباط‌های صلیبی داخلی شناخته می‌شوند، در داخل مفصل زانو قرار دارند و نقش بسیار مهم در حفظ ثبات زانو ایفا می‌کنند. این رباط‌ها از بافت‌های فیبری و محکم تشکیل شده‌اند و به استخوان‌های ران (فمور) و ساق (تیبیا) متصل می‌شوند.
رباط صلیبی قدامی (ACL)
این رباط در جلوی زانو قرار دارد و به صورت مورب از استخوان ران به استخوان ساق کشیده شده است. وظیفه اصلی آن جلوگیری از حرکت بیش از حد به جلو استخوان ساق نسبت به استخوان ران است. همچنین، این رباط در کنترل چرخش زانو هنگام فعالیت‌های ورزشی، مانند دویدن یا تغییر جهت ناگهانی، نقش دارد. آسیب به این رباط به دلیل حرکات ناگهانی یا ضربات مستقیم به زانو، به خصوص در ورزش‌های پرتحرک مانند فوتبال، بسکتبال، و اسکی رخ می‌دهد.
رباط صلیبی خلفی (PCL
این رباط در پشت زانو قرار دارد و به صورت مورب از پشت استخوان ران به استخوان ساق کشیده شده است. نقش اصلی آن جلوگیری از حرکت بیش از حد به عقب استخوان ساق نسبت به استخوان ران است. آسیب به رباط صلیبی خلفی در اثر تصادفات و ضربات شدید به زانو (مانند در هنگام تصادفات خودرو) رخ می‌دهد.
هر دو رباط صلیبی به طور همزمان برای ایجاد ثبات و جلوگیری از حرکات غیرطبیعی در مفصل زانو عمل می‌کنند. آنها به خصوص در فعالیت‌هایی که نیاز به چرخش، توقف ناگهانی یا تغییر جهت دارند، مانند دویدن، پرش و پیچیدن زانو، از آسیب‌های بیشتر به زانو جلوگیری می‌کنند. همچنین، این رباط‌ها به حفظ حرکت طبیعی مفصل زانو کمک کرده و از آسیب به غضروف و دیگر ساختارهای زانو پیشگیری می‌کنند.
آسیب به هر یک از این رباط‌ها می‌تواند باعث ناپایداری زانو، درد و محدودیت در حرکت شود. در بسیاری از موارد، نیاز به جراحی برای ترمیم یا بازسازی رباط آسیب‌دیده وجود دارد.
بیشتر بخوانید: درمان پارگی مینیسک زانو بدون جراحی
جراحی رباط صلیبی برای چه افرادی مناسب است؟
جراحی رباط صلیبی برای افرادی که دچار آسیب شدید به رباط صلیبی زانو (خصوصاً رباط صلیبی قدامی یا ACL) شده‌اند و گزینه‌های درمان غیرجراحی برای آنها موثر نبوده یا توان بازگشت به فعالیت‌های روزمره و ورزشی را نداشته‌اند، مناسب است. به طور خاص، جراحی برای این گروه از افراد توصیه می‌شود:
- ورزشکارانی که به دلیل آسیب رباط صلیبی نمی‌توانند به فعالیت‌های ورزشی خود ادامه دهند
- افرادی که پس از آسیب رباط صلیبی احساس ناپایداری یا بی‌ثباتی در زانو دارند
- افرادی که بهبودی از روش‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و داروهای ضد التهابی نداشته‌اند
- افرادی که با آسیب شدید به رباط صلیبی قدامی مواجه هستند و زانو به طور قابل توجهی ناپایدار است
- افرادی که قصد دارند به فعالیت‌های ورزشی پرتحرک بازگردند
آمادگی‌های لازم قبل از جراحی رباط صلیبی
قبل از انجام جراحی لازم است تا برخی از اقدامات و مراقبت‌ها را انجام دهید تا در حین جراحی و بعد از جراحی دچار مشکل نشوید.
- انجام آزمایش‌های تشخیصی مانند آزمایش خون، نوار قلب و تصویربرداری از زانو برای بررسی دقیق وضعیت مفصل
- قطع یا تنظیم مصرف داروهایی مانند رقیق کننده‌های خون طبق نظر پزشک معالج
- پرهیز از خوردن و آشامیدن از شب قبل جراحی طبق دستور تیم درمان
- استحمام و رعایت کامل بهداشت بدن به خصوص ناحیه زانو در روز پیش از عمل
- اطلاع‌رسانی دقیق به پزشک درباره سوابق بیماری، حساسیت دارویی یا تجربه جراحی‌های قبلی
- آماده سازی خانه برای دوران پس از جراحی از جمله تهیه عصا، زانوبند و ایمن سازی مسیرهای رفت‌وآمد
- به همراه داشتن مدارک پزشکی، جواب آزمایش‌ها و پوشیدن لباس راحت و گشاد در روز جراحی
نحوه انجام جراحی رباط صلیبی
جراحی رباط صلیبی با بی‌حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود. در این روش، جراح از تکنیک آرتروسکوپی استفاده می‌کند که به‌صورت کم‌تهاجمی و از طریق چند برش کوچک روی پوست زانو انجام می‌شود. یک دوربین ظریف به نام آرتروسکوپ از یکی از برش‌ها وارد مفصل می‌شود تا ساختار داخلی زانو به‌طور کامل دیده شود. سپس رباط پاره شده شناسایی و با دقت برداشته می‌شود.
در مرحله بعد، جراح از تاندون جایگزین برای بازسازی رباط استفاده می‌کند. این تاندون از همسترینگ یا کشکک خود بیمار گرفته می‌شود و با ابزارهای خاص در استخوان ران و ساق تثبیت می‌گردد. پس از اطمینان از پایداری زانو، برش‌ها بسته و محل جراحی پانسمان می‌شود. بیشتر بیماران در همان روز یا نهایتا روز بعد از عمل مرخص می‌شوند و فرایند توانبخشی برای بازگشت عملکرد زانو آغاز می‌شود.
خطرات عمل رباط صلیبی زانو
عمل رباط صلیبی زانو مانند هر جراحی دیگری ممکن است با برخی عوارض همراه باشد، این عوارض شامل موارد زیر است:
- عفونت محل جراحی یا مفصل زانو
- لخته شدن خون در رگ‌های پا (ترومبوز وریدی)
- سفتی یا محدودیت در حرکت زانو پس از جراحی
- درد یا تورم طولانی مدت در ناحیه جراحی
- آسیب به عروق یا اعصاب اطراف زانو
- شل شدن یا پارگی مجدد رباط ترمیم شده
- واکنش به داروی بیهوشی یا بی‌حسی
- نیاز به جراحی مجدد در صورت عدم موفقیت در ترمیم رباط
دوره نقاهت عمل رباط صلیبی
در دوره نقاهت بعد از عمل رباط صلیبی، رعایت چند نکته مهم به بازیابی عملکرد زانو کمک می‌کند و از بروز عوارض جلوگیری می‌نماید. در ادامه مهم‌ترین اقدامات این دوره آورده شده است:
- استفاده از عصا یا واکر برای کاهش فشار روی زانو در هفته‌های اول
- بالا نگه داشتن پا و استفاده از کمپرس یخ برای کاهش تورم و درد
- مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک به طور منظم
- شروع فیزیوتراپی طبق برنامه مشخص برای تقویت عضلات و افزایش دامنه حرکتی
- انجام تمرین‌های توصیه شده توسط متخصص توانبخشی به صورت روزانه
- اجتناب از فعالیت‌های سنگین، پریدن یا دویدن تا زمان تایید پزشک
- پیروی از رژیم غذایی مناسب برای حفظ انرژی بدن و ترمیم بافت‌ها
- مراجعه منظم به پزشک برای بررسی روند بهبودی زانو
انجام دقیق این مراقبت‌ها به بهبود سریع‌تر و بازگشت موفق به فعالیت‌های روزمره کمک خواهد کرد.
توضیه نهایی برای جراحی رباط صلیبی
رعایت توصیه‌های پزشکی پس از جراحی رباط صلیبی نه‌تنها روند بهبودی را هموار می‌کند، بلکه از بروز عوارض احتمالی نیز جلوگیری خواهد کرد. هرچند این مسیر ممکن است در ابتدا با محدودیت‌های حرکتی، درد و نیاز به فیزیوتراپی همراه باشد، اما با پیگیری دقیق برنامه توانبخشی، می‌توان به مرور به عملکرد طبیعی زانو بازگشت. به خاطر داشته باشید که صبر، مداومت در تمرین‌ها و ارتباط منظم با پزشک، سه عامل مهم در رسیدن به نتیجه مطلوب هستند. اگر تصمیم به انجام این جراحی دارید یا به‌تازگی آن را پشت سر گذاشته‌اید، با انگیزه و دقت مسیر بهبود را ادامه دهید تا دوباره بتوانید بدون نگرانی، به فعالیت‌های روزانه یا ورزشی خود بازگردید.